Yola Çıkmadan Araştırma yapın: Fotoğraf albümleri ve ülkeleri tanıtan kaynak kitaplar ön bilgilenme için oldukça önemli. Ayrıca internet ortamı fotoğraf taraması için müthiş bir potansiyel. Başkalarının işleri size farklı kompozisyonlar hakkında ipuçları verecektir. Yapılanı taklit ediyormuşsunuz gibi düşünmeyin; daha sonra kendi özgün dilinizin oluşacağından eminiz.

Yükünüzü hafifletin: Ekipmanınızı çantanıza yerleştirirken her şeyi tek tek gözden geçirin. Her malzemeyi en son ne zaman kullandığınızı düşünün ve gerçekten ihtiyacınız olmayanları yanınızda getirmeyin. Fotoğraf makinesi dışında alınacak malzeme olarak önerimiz: Geniş açı ve tele zoom objektifler. Çantanızda bir adet yansıtıcı bulundurursanız işe yaradığını göreceksiniz. Yedek pil ve bellek kartları da önemli. Ayrıca, taşımaktan çekinmezseniz hafif bir üçayak almanızı da öneririz.

Pratik yapın: Önce kameranızın tüm özelliklerini ve ayarlarını öğrenin. Çekim modları, hız, diyafram, ISO ve renk ayarları, poz telafisi, ölçüm ve netleme sistemleri, görüntü kalitesi gibi çekim sırasında işinize yarayacak tüm fonksiyonlara anında ulaşabilmelisiniz. Böylece, geziye çıkmadan önce küçük pratikler yaparak bu seçeneklerin ne işe yaradığını da görürsünüz. Yavaş çekim hızı, sınırlı netlik, düşük ışık, değişik açılardan ışık, derinlik duygusu ve benzeri konularda farklı çekim tekniklerini denerseniz gezi sırasında boşa zaman kaybetmemiş olursunuz.

Hazırlıklı olun: Araçta, geceleyin nerede olursa olsun fotoğraf makinesi yanımızda ve her an çekime hazır olmalıdır. Foto safarilerde bazı anları yakalamak bir daha mümkün olmayabilir. Hazırlık yapana kadar ilginç fırsatlar kaçabilir. Bu arada çekim refleksinizi hızlandırın. Ayrıca araç içinden yapılacak çekimleri de hafife almayın! Unutmayın, çekim hızı yüksekse anlık gelişen olayları garantilemeniz de yüksektir. Aracınız durduğu ya da yavaşladığı anlarda fırsatları kollayın. Manzara ile ilişki halindeki insanları görüntülemek güzel bir doğa görüntüsünü çekmekten daha ilginçtir.

Hava durumu önemlidir: Gezilecek bölgede hava güneşli, bulutlu ya da yağmurlu olabilir. Bu durum sizi etkilememeli ve ona göre hazırlıklı olup yöntem geliştirmelisiniz. Güneşli havalarda öğlen saatleri en sıkıntılı durumdur. Aşırı kontrast ve sert ton geçişleri, yüzde ayrıntısız gölgele rbu saatlere özgüdür. Dik gelen güneş ışıklarında dolgu flaşları ve yansıtıcınızı kullanma olasılığınız hep aklınızda olmalı. Açık havada olmak zorunda değilseniz kapalı mekanlara geçip çekimlerinizi orada sürdürebilirsiniz. Yağmurlu ve kapalı havalar özel efektler uygulamanıza, daha yumuşak ve sıcak portre fotoğrafı almanıza olanak sağlayacaktır.

İnsanları fotoğraflayın: Gittiğiniz yerlerdeki insanların giyim ve davranışları, fotoğraflarınıza renk katmanın yanında farklı yerlerin ve mevsimlerin hissini verecektir. Unutmayın fotoğrafladığınız kişinin ruh hali çok önemlidir. Onlarla kısa bir ön iletişim bile daha doğru fotoğrafa ulaşmanızı sağlayacaktır. Özel bir nedeniniz yoksa çekim seviyenizi karşınızdakinin gözlerine göre ayarlayın. Modelinizin çekim anında değişik yönlere bakması sağlayın. Birbirinden farklı bakışlar farklı fotoğrafik tatlar sunacaktır.

Uygun giysiler seçin: Foto-safarilerde vahşi yaşamdan korunmak için açık tonlar ve göz alıcı renkler yerine genellikle koyu renk tonlar giyilmesi önerilir. Ayakların korunması için spor pabuçlar yerine sivri diken ve keskin kayalara dayanıklı ayakkabılar daha uygun olacaktır. Sandaletler, aşırı sıcaklar ve araç içi yolculuklarda inanılmaz derecede konfor sunuyor. Fotoğraf yelekleri ve ceketleri hem koruma amaçlıdır hem de fotoğraf ekipmanlarının kolayca taşınmasını sağlarlar.  Önü siperlikli şapkalarınızı unutmayın! Onlar sizi güneşten korurken ters ışıkta makine parasoleyi olarak da değerlendirebilirsiniz.

Bulutları kullanın: Eğer manzara veya çarpıcı mimari fotoğraflar çekmek istiyorsanız, bulutları görüntünüze dahil ederek fotoğraflarınıza dinamizm katabilirsiniz. Bunu sağlamanın bir yolu da polarize filtre kullanmaktan geçer. Bu filtre ile gökyüzü doygun maviye dönüşerek bulutları belirgin duruma getirecektir. Hava rüzgarlı ise biraz bekleyin ve bulutlar istediğiniz yere geldiğinde deklanşöre basın. Belki böyle daha zengin kompozisyonlar oluşacaktır.  Makinenizde panoramik çekim seçeneği varsa kullanmayı unutmayın! Yoksa, ayarları değiştirmeden yan yana fotoğraflar çekin ve daha sonra Photoshop’ta birleştirmeyi hedefleyin!

Ayrıntılara dikkat edin:  El sanatları, takı ve yöresel özellikler gibi ayrıntıları kompozisyonlarınızda kullanmaya özen gösterin! Sadece onlara odaklanarak kompozisyon oluşturabileceğinizi unutmayın. Takıların belirgin çıkmaları için kontrast, renk ve ışıktan oluşan geri planları tercih edin ve netlemeyi onların üzerinden yapın. Tele objektif kullandığımız zaman açık diyaframı (f:2.8 f:4 gibi) seçerek ön ve arka planı netsizleştirebiliriz. Takılardan bir stil life yapacaksanız geniş bir alan derinliğine ihtiyacınız olabilir. Bunun için önerimiz f:11, f.16 gibi kısık diyafram değerleri.

RAW mı, JPEG mi? Gezi sonrası zamanınız olursa  RAW format çekmenizde hiç sakınca yok. Üstelik daha kaliteli sonuçlara ulaşacağınız kesin. Çekim sonrası zaman ayıramayacaksanız işi arazide bitirin. Bu durumda yapmanız gereken yüksek kalitede JPEG ve her çekim sonrası LCD üzerinden pozlama, renk ve keskinlik kontrolü. Aslında LCD’yi kontrol etmeyi alışkanlık haline getirmeliyiz ve her çekim sonrası işler doğru gidiyor mu diye kaygılanmalıyız. Parlak güneşli havalarda LCD’den görüntü izlemekte zorlanırsanız poz taraması yapın. Ortalama poz değerine ek olarak bir durak fazla ve bir durak eksik çekerek poz yanılmalarından dolayı oluşacak hatayı gidermiş oluruz.

Beyaz ayarı nerede olmalı? Farklı bir renk arayışınız yoksa makinenize güvenin; otomatik beyaz ayarı seçeneği kısa yoldan en doğruyu bulacaktır. Böylece makineyi bir önceki ayarda unutup hatalı çekim olasılığını da engellemiş olursunuz. Otomatik seçimin sonucundan emin olamazsanız ya da farklı renk yoğunluğu peşindeyseniz renk ayarını değiştirebilirsiniz. Özellikle günbatımı ya da alacakaranlık saatlerde çekim yapıyorsanız farklı renk ayarlarını deneyin. Sürpriz renklerle  karşılaşabilirsiniz. RAW formatında çekiyorsanız beyaz ayarını daha sonra yapacaksınız demektir. Bu durumda yalnızca konuya yoğunlaşın.

Yemek ve dinlenme: Bildiğiniz gibi fotoğraf gezilerinde ışığın durumuna göre yemek saatlerinde aksamalar yaşanabiliyor. Aksamalar, bir anlamda fotoğraf üretiminin verimli geçtiği anlamına gelir. Ne yazık ki yemek ve dinlenme saatlerinde de fotoğrafçının kendisini salıvermek gibi bir lüksü yok. Eğer dayanabilirseniz, önünüze gelen yöresel yemeklerden, baharatlardan, çay kahve ikramından ilginç ayrıntılar çıkarabileceğinizi unutmayın! Ayrıntı çekimlerinden farklı diyaframlar deneyerek değişik lezzette (net, flu) kompozisyonlar elde edebilirsiniz.

Günbatımı nasıl fotoğraflanır? Güneşin batması sıcak bir atmosfer oluşturur romantik duygular yaşatır. Önemli olan bu anı güzel bir ilgi merkezi kullanarak etkili kompozisyona çevirmek. Güneşin görüntü içinde yaratacağı diyafram lekelerini engellemek için bulutların arkasına girdiği anları kollamakta yarar var. Bu saatlerde elinizi çabuk tutmalısınız; ışık geçişleri ve poz süresindeki değişimler seridir. Heyecana kapılıp yanlışlara neden olmayın, düzeltmek için fazla zamanınız kalmayabilir. Gökyüzü renginden emin değilseniz renk ayarını değiştirin. Ayrıca unutmayın; ters ışıklı ortamlarda ışık hatası çok sık yapılıyor. JPEG format çekiyorsanız geniş bir poz taraması isabetli olacaktır.

Hangi objektif? İstediğiniz etkiye göre objektif seçiminizi yapmalısınız. Geniş açılı lenslerin, dar alanda kullanılmasının dışında, derinlik duygusunun verilmesi için ideal araçlardır. Tek düze anlatımın sıkıcılığını ortadan kaldırır. Görüntüye devinim katar, canlılık kazandırır. Konuya yakın figürleri abartarak geri plandan koparır ve belirginleştirir. Tele objektifler ise mekanda sınırlı çerçeveler yaratarak ilgi alanını daraltır. Uzaklıkları yaklaştırarak perspektif yığılması (istif etkisi) oluşturur ve dramatik anlatımı güçlendirir. Sınırlı alan derinliği olanakları ile konuyu çevreden soyutlar.

Hangi mod (PSAM)? Özel bir görüntü peşinde  değilseniz, neden “P”moduna alıp rahat rahat çekiminizi sürdürmüyorsunuz? Makineye güvenin ve siz kompozisyona, ışığa yoğunlaşın; modelle iletişiminizi kesintiye uğratmayın. Bırakın teknik sorunlarla makine boğuşsun. Size zaten kontrol olanağı sunmuyor mu? Görüntü açık ya da koyu olursa, hemen deklanşörün yanı başındaki poz telafi düğmesini devreye sokarak düzeltebilirsiniz.

Sınırlı netlik, hareket duygusu, net derinliği, yüksek hız gibi özel amaçlar peşindeyseniz “P” modu doğal olarak yaratıcılığınızı sınırlar. “A” modu netlikle ilgili arayışınıza yanıt verecek, “S” (ya da “T”) modu hız seçeneğini sizin kontrolünüze sunacak ve diğer ayarları otomatik olarak kendisi yapacaktır. “M” ise makinenin otomatik ya da yarı otomatik ayarlarla çözemediği durumlarda devreye sokulması gereken seçenektir. Karmaşık ışık ortamları, seri ya da interval çekimler, uzun sürecek gece çekimleri, yıldız hareketlerinin pozlanması buna örnek verilebilir.

Çerçeveyi nasıl oluşturalım? İnsan fotoğrafları çekerken bütünü almak zorunda değilsiniz. Bazı kesitler genelden daha çok vurucu olabilir. Çerçeve oluştururken kişileri eklem yerlerinden kesmemeye özen göstermelisiniz. Eklemler arası boşluklar çerçevenin kenar çizgilerinin geçeceği en doğru alanlardır.

IS ayarlarını unutmayın: Gündüz 200 – 400 ISO idealdir. Ancak az aydınlatılmış mekanlarda ve üç ayaksız gece çekimlerinde ISO’yu yükseltmekte yarar var. Makineniz full frame ise ISO’yu en yüksek değerlere getirmekten çekinmeyin. Çarpanlı makine kullanıyorsanız 800 ISO’nun üzerine çıkmamaya dikkat edin. Görüntü pikselleşebilir. Söylemeden geçmeyelim; tele objektif takılıyken ISO ayarını biraz yükselterek çekim hızına takviyede bulunabilirsiniz. Çekim hızının yükselmesi, makine sarsıntı riskinin azalması demek. Çekim sonrasında ISO ayarlarını düzeltmeyi unutmayın; yoksa ertesi gün bir önceki ayarlarla devam etmek durumunda kalabilirsiniz.

Etkili flaş nasıl kullanılır? En iyi gece fotoğrafları alacakaranlıkta gökyüzünde hâlâ görüntüyü aydınlatacak kadar ışık varken çekilir.  Yanınızda ek bir ışık kaynağı varsa (harici flaş ya da led ışık vb.) alacakaranlıkta nefis görüntüleriniz olacak demektir. Bunun için elinizin önceden alışık yarar var. Flaşın etkili olabilmesi için atmosferdeki ışıkla dengenin tutturulması şart. Neyse fazla üzülmeyin, birkaç atıştan sonra  doğru değerleri buluyorsunuz.  Burada işin püf noktası özel tetikleyicilerle flaşı yandan çaktırmak.

Loş mekanlarda çekim? Mekan içlerinde kapı ve pencere boşluklarından gelen ışıklardan yararlanmayı alışkanlık haline getirin! Böylece model aydınlanarak belirginleşir hem de poz skalanız yükselir. Ancak burada karanlık arka planın pozometreyi yanıltacağı ve poz telafi düğmesinin “eksi” ayarlara getirilmesi gerektiğini unutmayın. Sonucu garantilemek için önerilerimiz: Üçayak kullanın ya da ISO’yu yükseltin. Eğer bir yere dayanarak çekim yapma şansınız varsa bunu değerlendirin. Kameranızda “mirror up” düğmesi varsa devreye sokmayı unutmayın! Böylece aynayı kaldırarak sarsıntıyı önlemeye yardımcı olursunuz.

Kişilerin seçimi: Karar vermeden önce çekim alanında şöyle bir dolaşın, hatta gelişigüzel çekimlerle antrenman yapın. Böylece hem ısınmış hem de insanların size olan ilgisini azaltmış olursunuz. Fotoğrafı çekilecek kişiler birden fazla ise birbirleri ile uyumu ya da bütünlüğüne dikkat etmek gerek. Karakter, giysi, bakış yönü paralelliği vb. Aynı şekilde geri planlar da çekimi yapılacak kişiler kadar önemli. Hikayenin geçtiği atmosfer ana konuyla ilişkili olup onları tamamlamalı. Ve en önemlisi mümkün olduğu kadar doğal ortamda ve doğal halleriyle çekilmeli.

Altın orana yerleştirme: Görüntüyü zihninizde enlemesine ve boylamasına üçe bölün. Öznelerinizi bu kesişim merkezlerine yerleştirin. Ufuk hattı ve modelleri tam ortaya yerleştirmekten sakının. Karenizin ortası kompozisyonun en sıkıcı noktasıdır. Ufuk hattı yüzeyin üçte birlik üst ya da alt bölünme çizgisine oturursa kompozisyon zenginleşir. Bulunduğunuz yerden sağa, sola kayarak modelinizi, makineyi yukarı ya da aşağı doğru çevirerek ufuk çizgisinin yerini kolayca değiştirebilirsiniz.

Yelpazeyi geniş tutun! Fotoğraf portfolyonuzu mekanları dahil ederek çeşitlendirin. Bu çeşitlilik bilgilendirmenizi sağlarken anlatımınızı zenginleşecektir. Mimari ayrıntılar, renkli duvarlar, resimler, çizgi, şekil ve yazılar yöre ile ilgili önemli ipuçları verir. Araç içi yolculuklarında oturduğunuz yerden bile bu işi yapabilirsiniz. Yapmanız gereken çekim hızını yükseklerde tutarak her an tetikte olmanız.

Soğukkanlı olun! Hangi cinsten olursanız olun önce siz bir fotoğrafçısınız ve gezi amacınız belli. Her şeyi unutun, yalnızca işinize, yani ışık ve kompozisyona odaklanın!

Akşam hemen yatmak yok! Kartlar bilgisayara aktarılıp anında yedekler alınacak. Çekimlere bakılarak hatalar görülecek. Makine ve objektif temizliği yapıldıktan sonra varsa sensördeki tozlar giderilecek. Bataryalar doldurulacak ve bellek kartları formatlanacak. Bu arada otelin penceresinin manzarası keyifli ise bu fırsat kaçırılmayacak.

Faruk Akbaş